امروز با در خواست یکی از بازدید کنندگان در مورد خاصیت float و جاوا اسکرپت صحبت میکنیم. احتمالاً با خاصیت float در CSS آشنایی دارید. این خاصیت به ویژه وقتی مورد استفاده قرار میگیرد که طراح قصد داشته باشد بدون استفاده از جدولها چهارچوب صفحه را طراحی کند.

این خاصیت باعث میشود تا یک بلوک HTML بسته به مقداری که به این ویژگی داده میشود تا حد امکان در سمت چپ یا راست المنت والد آن نمایش داده شود، به طوری که سایر المنتها و متن موجود در المنت والد در اطراف بلوک مورد نظر قرار گیرند. توضیح بیشتر در مورد این خاصیت مربوط به بخش آموزش CSS هست بنابراین به همین مقدار توضیح بسنده میکنیم.

برای اختصاص دادن یک ویژگی CSS به المنتهای HTML از شیء style استفاده می شود. اما این نکته را باید در نظر داشته باشیم که float از کلمات کلیدی رزرو شده در جاوا اسکرپت است. به همین دلیل نمیتوانیم از متد style.float برای این منظور استفاده کنیم.

برای جلوگیری از تداخل بین float مورد استفاده در CSS و کلمه کلیدی float در جاوا اسکرپت به منظور اختصاص این ویژگی به المنتهای HTML از متد cssFloat استفاده میکنیم. برای درک بهتر میتوانید به مثال زیر در دو حالت قبل و بعد از اختصاص این ویژگی با به المنت توجه کنید:

بیایید فرض کنیم می خواهیم نام فردی را قبل از ورود به صفحه بپرسیم و سپس نام آنها را در صفحه برای خودشان نمایش دهیم. این کار را با استفاده از جاوااسکرپت می توان انجام داد. فرمانی که برای این کار استفاده می شود به این صورت است:

این فرمان یک پنجره را قبل از باز شدن صفحه نمایش می دهد که سؤال شما در آن پرسیده می شود و بیننده می تواند جواب خود را در کادری که برای او در نظر گرفته شده بنویسد. دو سینگل کوت بعدی جواب پیش فرض شما برای سؤال است. اگر شما چیزی بین این دو سینگل کوت ننویسید، بیننده با یک لیست خالی، آماده برای نوشتن مواجه می شود. این پیغام قبل از بارگذاری صفحه نمایش داده می شود پس شما می توانید پاسخ بیننده را در صفحه نمایش دهید.
اگر مثالی در این مورد می خواهید لینک زیر را کلیک کنید. در صفحه مثال نام شما پرسیده می شود و پس از وارد کرده آن، نام شما در صفحه جدید نمایش داده می شود:

لینک صفحه آزمایشی

حالا به سراغ اسکرپتی که این کار را انجام می دهد می رویم. توجه داشته باشید که دستورات prompt و if/else در بخش HEAD صفحه وارد می شوند ولی نام کاربر در بخش BODY صفحه مشاهده می شود.

ما برای نوشتن اسکرپت با استفاده از دکمه ها، ابتدا باید بدانیم چگونه می توان یک دکمه را در یک صفحه قرار داد. برای این کار شما باید از تگهای  <FORM> در اطراف تگ دکمه استفاده کنید. در مثال زیر نمونه یک HTML که یک دکمه را در یک صفحه قرار می دهد آورده شده است:

این فرمان یک دکمه را در صفحه شما قرار می دهد، اما اگر روی آن کلیک کنید اتفاقی نمی افتد...

در زیر کار هر قسمت از فرمان بالا را می بینیم:

1. <FORM>
   این قسمت یک فرم را ایجاد می کند بنابر این ما می توانیم یک دکمه بسازیم.

وقت اون رسیده که نوشتن اولین اسکرپت خود را شروع کنید. این یکی راحته چون مجبور نیستیم درگیر اضافه کردن تگهای SCRIPT شویم. این اسکرپت کوچک به دلخواه شما وقتی نشانگر ماوستان روی یک لینک قرار می گیرد متنی را در نوار وضعیت مرورگرتان می نویسد. به مثال نگاه کنید:
 

شما هم امتحان کنید و ببینید چگونه کار می کند. نشانگر ماوس خود را روی لینک زیر قرار دهید ولی کلیک نکنید (اگر کلیک کنید، چون در کد بالا آدرس لینک، آدرس همین صفحه است پس از کلیک کردن دوباره همین صفحه باز می شود). حالا پایین پنجره مرورگر خود به نوار وضعیت نگاه کنید باید این جمله را بینید: « آموزش جاوا اسکرپت »

ماوس خود را روی این لینک قرار دهید!!!
 

بسیار خوب، این چیزی است که با فرمان onMouseover اتفاق می افتد:

با استفاده از دستور if امکان این وجود دارد که برنامه را حداکثر به یکی از دو جهت ممکن هدایت کنیم. یعنی اگر شرط مورد نظر برقرار بود اسکرپت یک سری کد را اجرا می کند و در صورت عدم برقراری شرط یک سری کد دیگر اجرا می شود. اگر بخواهیم برای اسکرپت خود مسیرهای بیشتری در نظر بگیریم یک راه موجود استفاده از دستورات if تو در تو است. این روش ممکن است در موارد جزئی کارایی داشته باشد اما اگر تعداد شرطها زیاد شود ما را مجبور می کند از تعداد زیادی if و else در اسکرپت خود استفاده کنیم که این مسئله هم باعث طولانی شدن برنامه و هم باعث گیج کننده شدن آن می شود از طرفی امکان اشتباه را هم بالا می برد.

راه حل دیگر استفاده از دستور شرطی switch است. این دستور را می توان در هنگامی که می خواهیم یک متغیر را با چندین مقدار مقایسه کنیم و مقدار متناسب با آنرا پیدا کنیم کار برد دارد. ساختار این دستور به صورت زیر است :

switch(x) 
{
case مقدار اول:
این کد در صورت برابری متغیر x با مقدار اول اجرا می شود
break    
case مقدار دوم:
این کد در صورت برابری متغیر x با مقدار دوم اجرا می شود
break
default:
این کد در صورتی اجرا می شود که مقدار متغیر x با هیچکدام از مقادیر ذکر شده برابر نباشد
}

از دستورات شرطی برای انجام دستوراتی به شرط برقراری یک رابطه دیگر استفاده می شود. در طراحی صفحات وب بسیار پیش می آید که می خواهیم در شرایط خاصی صفحه یک رفتار مشخص داشته باشد و در موارد دیگر رفتار صفحه تفاوت داشته باشد. در این مواقع می توانیم از دستور شرطی if استفاده کنیم. با این دستور مشخص می کنیم اگر شرط خاصی برقرار بود یک عمل خاص انجام شود. ساختار این دستور به شکل زیر است :

دستور شرطی if

به یک مثال برای دستور if توجه کنید :

برای اینکه کد بالا را آزمایش کنید لینک زیر را کلی کنید و در پیامی که نمایش داده می شود دکمه OK را کلیک کنید. اگر دکمه Cancel را کلیک کنید شرط بالا برقرا نمی شود و بدون اجرا شدن دستور شرطی صفحه مثال باز می شود.

در جاوا اسکرپت این امکان وجود دارد که متنی را نوشته و در صفحه نمایش بدهیم. متن مورد نظر را می توانیم قالب بندی کنیم و از تگهای HTML نیز در آن استافده کنیم. برای این کار از فرمان ()document.write استفاده می کنیم که یک فرمان جاوا اسکرپت مخصوص چاپ کردن خروجی در صفحه است. روش کار به صورت زیر است :

نوشتن متنهای ساده

البته نقطه ویرگولی که در آخر فرمان نوشته شده تنها در صورتی الزامی است که بیش از یک فرمان در اسکرپت خود داشته باشیم.

برای نوشتن متن به این صورت کافی است تا فرمان بالا را در جایی از صفحه HTML که می خواهید متن به نمایش در آید بنویسید. در مثال زیر متنی با استفاده از جاوا اسکرپت در صفحه نمایش داده می شود، برای مشاهده مثال لینک زیر را کلیک کنید :

نوشتن متنهای ساده با استفاده از جاوا اسکرپت

آیا مایلید یکی از آن کادر هایی که ناگهان ظاهر می شوند و معلوم نیست از کجا آمده اند را به صفحه خود اضافه کنید؟ بسیار خوب بیایید با کادر هشدار شروع کنیم که به بیننده چیزهایی را که شما می خواهید می گوید.

این فرمان هشدار است:

حالا برای استفاده از آن ما باید آنرا در یک فرمان دیگر قرار دهیم. بیایید آنرا در یک فرمان آشنا مثل فرمان onMouseover استفاده کنیم. اسکرپت مقابل باعث ظاهر شدن یک کادر هشدار وقتی که ما نشانگر ماوس خود را روی لینک به وجود آمده قرار می دهیم می شود. مثلاً در لینکی که نمی خواهیم بیننده کلیک کند:

آنرا امتحان کنید. فقط ماوس خود را روی آن قرار دهید:

ماوس خود را روی این لینک قرار دهید

در جاوا اسکرپت برای جمع، تفریق، مقایسه و بسیاری از عملیات دیگر از عملگرها استفاده می کنیم. عملگرها به چند دسته تقسیم می شوند : عملگرهای محاسباتی، مقایسه ای، جایگزینی، منطقی، رشته ای، و شرطی. در ادامه به ارائه توضیحاتی برای هر نوع از این عملگرها خواهیم پرداخت.

عملگرهای محاسباتی

از این نوع عملگرها برای انجام عملیات ریاضی نظیر جمع و ضرب استفاده می شود. می توانید این عملگرها را در اینجا مشاهده کنید ( در مثال زیر متغیر x را برابر 8 و متغیر y را برابر 4 در نظر بگیرید ) :

از عملگرهای افزایش و کاهش به ترتیب برای افزودن 1 به مقدار قبلی و کم کردن 1 از مقدار قبلی استفاده می شود.

به طور کلی به سه طریق می توانیم از جاوا اسکرپت در یک صفحه استفاده کنیم:

1. وارد کردن اسکرپت در بخش <head> صفحه
2. وارد کردن جاوا اسکرپت در بخش <body> صفحه
3. استفاده از فایل اسکرپت خارجی

به یاد داشته باشید که می توانید از همه روشهای بالا به طور همزمان برای وارد کردن جاوا اسکرپت در صفحه استفاده کنید.

در دو روش اول کدهای جاوا اسکرپت به طور مستقیم وارد صفحه HTML می شوند. برای وارد کردن جاوا اسکرپت در این دو روش از تگscript استفاده می شود. تمامی کدهای جاوا اسکرپتی که می خواهید به طور مستقیم وارد صفحه کنید باید در تگ script قرار داشته باشند وگرنه مرورگر به جای به کار بردن آنها را به صورت متن در صفحه نمایش می دهد. معمولاً کدهای جاوا اسکرپت با ساختار زیر وارد صفحه می شوند :

در تگ بالا برای مشخص کردن نوع موتور اسکرپتی که مرورگر باید برای تفسیر کردن کد استفاده کند از دو شناسه language و typeاستفاده می کنیم.

جاوا اسکرپت یک زبان اسکرپت نویسی تحت وب است که برای افزایش پویایی صفحات HTML استفاده می شود. از این زبان می توان برای ارزیابی اعتبار فرمهای HTML قبل از ارسال به سرور، شناسایی مرورگر کاربران، ایجاد انواع منو ها و بسیاری کارهای دیگر استفاده کرد.

نکته : باید توجه داشت که جاوا اسکرپت یک زبان طرف کاربر (Client Side) است توسط کامپیوتر شخصی کاربر تفسیر می شود. کدهای مربوط به جاوا اسکرپت توسط کاربر نهایی قابل مشاهده هستند پس توصیه می شود از آن برای مقاصد مهم نظیر اتصال به دیتابیس استفاده نشود.

می توان کدهای جاوا اسکرپت را به صورت تعبیه شده در صفحات HTML استفاده کرد و یا کدهای جاوا اسکرپت را در یک فایل جداگانه با پسوند js. ذخیره کرد ولی در هر صورت یان فایلها هم باید توسط یک صفحه HTML فراخوانی شده و نتیجه آنها در صفحات HTML نمایان خواهد شد.

بهتر است قبل از شروع به یادگیری جاوا اسکرپت با HTML و CSS آشنایی داشته باشد تا بتوانید به خوبی از قابلیتهای جاوا اسکرپت استفاده کنید. برای یادگیری زبانهای ذکر شده می توانید از پیوندهای زیر استفاده کنید :

• آموزش HTML به زبان فارسی
• آموزش سی اس اس (CSS)

برای آزمایش کردن اسکرپتهایی که می نویسید باید از مرورگری استفاده کنید که از جاوا اسکرپت پشتیبانی می کند. قابل ذکر است که تقریباً همه مرورگرهای جدید از جاوا اسکرپت پشتیبانی می کنند از جمله این مرورگرها می توان به اینترنت اکسپلورر (IE) که در ویندوز به صورت پیش فرض نصب می شود که توصیه نمیشه، گوگل کروم (googlrchorom) من اینو توصیه میکنم چون نسخه ی جدید کدهای سی اس اس و ... همه رو نشون و پشتیبانی میکنه  و فایر فوکس (Firefox) و اپرا (Opera) اشاره کرد. به خاطر داشته باشید که نسخه های قبل از نسخه 4.0 اینترنت اکسپلورر و Netscape از جاوا اسکرپت پشتیبانی نمی کنند.

با استفاده از CSS می توانیم نحوه نمایش دادن لینکها را در صفحه تنظیم کنیم. به صورتی که استفاده از جاوا اسکرپت در صفحه تا حد زیادی کم می شود. از طریق استفاده از استایل می توانیم رنگ لینکها، اندازه فونت آنها، زیر خط لینکها، رنگ زمینه هر لینک و بسیاری دیگر از خواص لینکها را تغییر دهیم.

برای اینکه بتوانیم از همه خواصی که برای لینکها در CSS وجود دارد استفاده کنیم بهتر است تا استایل را در بخش HEAD متن خود یا در فایلهای CSS خارجی که به صفحه پیوند می شوند استفاده کنیم. در هر دو صورت مراحل انجام کار شبیه هم است. ما در اینجا به استایل را در بخش HEAD متن تعریف می کنیم.

برای کار با لینکها در CSS می توانیم از مشخصات یک لینک را به چهار بخش تقسیم کنیم که در زیر می توانید آنها را مشاهده کنید:

• a:link و a 
  این مشخصه ها نحوه نمایش لینکهایی را که در صفحه وجود دارند و هنوز روی آنها کلیک نشده است تنظیم می کنند.
• a:hover
  این مشخصه وضعیت لینک را وقتی که نشانگر ماوس روی آن قرار دارن تنظیم می کند.
• a:active
  این قسمت مشخص کننده وضعیت لینکی است که بر روی آن کلیک می شود.
• a:visited
  این مشخصه برای لینکهایی که در بازدیدهای قبلی مورد استفاده قرار گرفته اند استفاده می شود.

برای کار کردن با لینکها ما در قسمت HEAD متن از مشخصه های بالا استفاده می کنیم. یعنی کد زیر را در بخش HEAD متن وارد می کنیم اگر می خواهید از استایل خارجی استفاده کنید می توانید نحوه فرا خوانی استایل خارجی به صفحه را مطالعه کنید.

با استفاده از استایل این امکان وجود دارد که شکل نشانگر ماوس را وقتی روی قسمت مشخصی از صفحه قرار می گیرد تغییر دهیم. به این منظور می توانیم از ویژگی زیر در استایل مربوط به تگ مورد نظر استفاده کنیم:

برای مثال فرض کنید می خواهیم وقتی نشانگر ماوس روی یک قسمت متن قرار می گیرد به شکل ساعت شنی در آید. می توانیم به صورت زیر عمل کنیم (ما برای مشخص شدن متن از رنگ قرمز در تگ span استفاده کرده ایم.):

نتیجه را می توانید اینجا مشاهده کنید:

اگر بخواهید وقتی ماوس کاربر روی یک قسمت مشخص از صفحه مثلاً جدولها قرار می گیرد شکل خاصی داشته باشد می توانید در بخش HEAD صفحه این ویژگی را برای جدول تعریف کنید تا در همه جدولهای صفحه به کار گرفته شود. از class و id هم می توانید استفاده کنید. روش ساده تر هم استفاده از شناسه style در تگهای HTML است.

در جدول زیر برخی از مقادیر مختلف این ویژگی که شکل نشانگر ماوس را عوض می کنند آورده شده است. می توانید ماوس خود را بر روی توضیحات این گزینه ها نگه دارید تا ببینید به چه شکلی در می آید.

background-position

این ویژگی جهت تعیین موقعیت تصویر زمینه در صفحه استفاده می شود. این ویژگی بیشتر زمانی مورد استفاده قرار می گردد که برای تصویر زمینه از background-repeat: no-repeat استفاده شده باشد. این ویژگی می تواند دو مقدار را همزمان به خود اختصاص دهد. با این دو مقدار می توانیم موقعیت عمودی و افقی تصویر در صفحه را تعیین کنیم. توجه داشته باشید که این دو مقدار باید با یک فاصله خالی از هم جدا شوند نه کاما یا نقطه ویرگول.

دو مقداری که می توان به این ویژگی اختصاص داد از مقادیر زیر انتخاب می شوند:

• top, center, or bottom
• left, center, or right

برای این ویژگی باید از هر دسته از مقادیر بالا فقط یکی انتخاب شود. در اینجا می توانید برخی از موارد قابل استفاده را مشاهده کنید:

• background-position:top right
  این ویژگی تصویر زمینه را در بالا و سمت راست صفحه نمایش می دهد.
• background-position:center right
  این ویژگی تصویر را در سمت راست وسط صفحه نمایش می دهد.
• background-position:bottom center
  این ویژگی تصویر زمینه را در پایین مرکز صفحه نمایش می دهد.

ما با استفاده از شناسه background در تگ BODY می توانستیم برای صفحه تصویر زمینه مشخص کنیم. اما با استفاده از استایل می توانیم کنترل بیشتری بر این تصویر زمینه داشته باشیم چه این تصویر زمینه برای کل صفحه استفاده شود چه برای قسمت مشخصی از صفحه. برای مثال می توانیم تصویر زمینه را به گونه ای تعریف کنیم که تکرار نشود، ثابت باشد، یا برای آن نقطه شروع تعیین کنیم. برخی از این خواص را می توانید در جدول زیر ملاحظه کنید:

برای استفاده از این ویژگیها و کاربرد آنها برای تگ BODY می توانید یک استایل در قسمت HEAD متن تعریف کنید یا از استایل خارجی استفاده کنید. مثلاً برای تصویر زمینه صفحات سایت ما می توان در قسمت HEAD متن یک استایل به صورت زیر تعریف کرد:

background-color

این ویژگی به ما اجازه می دهد تا تقریباً برای هر چیزی در صفحه رنگ زمینه مشخص کنیم. برای این کار باید این ویژگی را به همراه رنگ مورد نظر وارد تگ مربوط به قسمت مورد نظر کنیم. اگر بخواهیم زمینه قسمتی از یک متن را مشخص کنیم می توانیم از این ویژگی در یک تگ SPAN در اطراف متن مورد نظر استفاده کنیم.

در مثال زیر زمینه قسمتی از یک متن را به رنگ زرد در می آوریم:

این هم متن نهایی:

متن بدون زمینه. این قسمت زمینه زرد دارد.

همینطور می توانیم از این ویژگی برای تغییر زمینه یک جدول یا DIV هم استفاده کنیم:

color

از ویژگی color برای تغییر رنگ متن قسمتهای مختلف صفحه استفاده می شود. برای مثال می توانید رنگ متن یک جدول را تغییر دهیم و یا قسمتی از متن صفحه را که با تگ SPAN مشخص کرده ایم با رنگ متفاوتی با بقیه متن نمایش دهیم. این تگ از آن جهت که کاربرد تگ <FONT> و در نتیجه شناسه color که در تگ فونت استفاده می شود، در HTML4 در حال محدود شدن است اهمیت بیشتری پیدا می کند.

البته در قسمتهای قبلی هم از این ویژگی استفاده کرده ایم اما در باره آن توضیحی داده نشده است.

مانند COLOR در تگ FONT رنگها در این ویژگی به دو صورت تعیین می شوند. شکل کلی این ویژگی به صورت زیر است:

اگر می خواهید از رنگهای معمولی که با نام شناخته می شوند استفاده کنید کافی است تا نام رنگ مورد نظر خود را در این ویژگی استفاده کنید. این روش ساده تر است ولی انعطاف پذیری کمتری هم دارد چون تنها می توانید رنگ مورد نظر خود را از بین تعداد اندکی نام رنگ انتخاب کنید.

در این قسمت به روش تنظیم فونت متن با استفاده از استایل می پردازیم. بسیاری از اعمالی را که قبلاً با تگ <font> انجام می دادیم می توانیم با استایل انجام دهیم.

font-family

ویژگی font-family مشخص می کند که متن با چه فونتی باید نشان داده شود. این ویژگی در حقیقت جانشین شناسه face که در تگ font استفاده می شود است. گزینه پیش فرض برای فونت ممکن است در مرورگرهای مختلف تفاوت داشته باشد، اما معمولاً Times New Roman است.

در مثال زیر از ویژگی font-family برای تغییر فونت متن داخل یک div به Arial استفاده می کنیم:

نتیجه را به صورت زیر مشاهده می کنید:

در این قسمت به ادامه ویژگیهایی که بر روی متن ها اثر می گذارند می پردازیم.

text-transform

این ویژگی مشخص می کند که متن با استفاده از حروف بزرگ نوشته شود یا حروف کوچک و یا به صورت معمولی البته بدون آنکه در حروفی که تایپ شده است تغییری به وجود آورید. با این روش اگر خواستید قسمتی از متن مثلاً برای تأکید بیشتر با حروف بزرگ مشاهده شود نیازی نیست که دوباره آن قسمت را از اول تایپ کنید. البته این ویژگی در زبان فارسی چندان استفاده ای ندارد ولی در زبانهایی مثل انگلیسی می توانید آنرا به کار ببرید.

به یک مثال در مورد این ویژگی توجه کنید:

این هم نتیجه:

همانطور که مشاهده می کنید بدون استفاده از حروف بزرگ در نوشتن کد، متن ما با حروف بزرگ نمایش داده می شود.